Czym są rozliczenia międzyokresowe przychodów i kosztów? Czym różnią się rozliczenia czynne od rozliczeń biernych? W jakich aktach prawnych można znaleźć informacje na temat rozliczeń międzyokresowych? Jaki związek z rozliczeniami międzyokresowymi mają zasady rachunkowości? Na te oraz inne, związane z tym tematem pytania postarano się odpowiedzieć w niniejszym artykule.
1. ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE W ŚWIETLE ZASAD RACHUNKOWOŚCI W POLSKIM SYSTEMIE PRAWNYM
1.1. Które zasady rachunkowości są konieczne do pełnego zrozumienia istoty rozliczeń międzyokresowych?
Zanim rozpocznie się rozważania na temat rozliczeń międzyokresowych, należałoby zapoznać się z kilkoma standardami, odnoszącymi się do rachunkowości w polskim systemie prawnym. Umożliwiają one prawidłowe ujęcie kosztów z podziałem na okresy.
Uniwersalnym założeniem, stosowanym w rachunkowości, jest zasada periodyzacji. Polega na ewidencji zdarzeń gospodarczych w określonych okresach. Zakłada ona podział zdarzeń gospodarczych na przedziały czasowe, których dotyczą, np. ujmowanie działalności w danym roku obrotowym.
Kolejną prawidłowością, ważną w świetle rozważań na temat rozliczeń międzyokresowych, jest zasada współmierności przychodów i kosztów. Informacje na temat tej zasady zostały określone w art. 6 ust. 2 Ustawy o rachunkowości:
Dla zapewnienia współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów do aktywów lub pasywów danego okresu sprawozdawczego zaliczane będą koszty lub przychody dotyczące przyszłych okresów oraz przypadające na ten okres sprawozdawczy koszty, które jeszcze nie zostały poniesione.
Jak należałoby rozumieć powyższy przepis?
Otóż koszty, które umożliwiły uzyskać dane przychody, muszą znaleźć się w księgach rachunkowych Jednostki w tym samym okresie sprawozdawczym, co odpowiadające im przychody. Innymi słowy, do kosztów w danym okresie rozliczeniowym zalicza się taką część wydatków, która odpowiada poniesionym przychodom w tym okresie rozliczeniowym.
W zrozumieniu rozliczeń międzyokresowych kosztów pomaga również zasada ostrożności. Nakazuje ona taką wycenę składników aktywów i pasywów, aby nie doszło do zawyżenia lub zaniżenia przychodów i kosztów.
Należy też wspomnieć o zasadzie memoriału, która wymaga ujęcia w księgach rachunkowych Jednostki wszystkich osiągniętych przychodów i obciążających ją kosztów, dotyczących danego roku obrotowego, niezależnie od terminu, w którym dochodzi do ich spłaty.
2. ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE KOSZTÓW I PRZYCHODÓW
2.1 Czym są rozliczenia międzyokresowe KOSZTÓW?
Rozliczenia międzyokresowe kosztów to specjalny rodzaj kosztów w rachunkowości. Nie stanowią one kosztów podatkowych do momentu, kiedy Jednostka je faktycznie poniesie. Do tego czasu są ujmowane wyłącznie dla celów bilansowych.
Rozliczenia międzyokresowe kosztów podlegają odpisom rozliczeniowym. Dokonuje się ich proporcjonalnie do upływu czasu i wielkości wykonywanych zadań. Założeniem jest, że koszty takie nie powinny obciążać miesiąca, w którym zostały zakupione, jeżeli dotyczą kolejnych miesięcy.
Informacje na temat rozliczeń międzyokresowych kosztów można znaleźć w art. 39 Ustawy o rachunkowości.
2.2. Czym są CZYNNE rozliczenia międzyokresowe kosztów?
Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów nie zostały odrębnie zdefiniowane w Ustawie o rachunkowości. Do zdefiniowania czynnych rozliczeń stosuje się ogólną definicję aktywów na podstawie art. 3 ust. 12 Ustawy o rachunkowości, który stwierdza, że o ile w ustawie jest mowa o:
aktywach – rozumie się przez to kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych;
W definicji powyższej pewną trudność dla zagadnienia stanowi praktyczne określenie „oceny przyszłych korzyści”. W tym obszarze niezbędne jest zastosowanie ostrożnej wyceny, omówionej na samym początku niniejszego artykułu.
Czynnych rozliczeń międzyokresowych dokonuje się wówczas, gdy wydatki lub zużycie składników majątkowych dotyczą miesięcy po miesiącu, w którym zostały poniesione.
Przykładami rozliczeń międzyokresowych czynnych są m.in.:
- roczny odpis na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych,
- czynsz zapłacony z góry za rok,
- dostępy do różnego rodzaju subskrypcji,
- podatek od nieruchomości,
- reklama w prasie czy Internecie,
- koszty zakupu materiałów i towarów przypadające na zapasy materiałów i towarów,
- usługi telekomunikacyjne (zwykle okres obowiązywania abonamentu nie pokrywa się w czasie tego samego miesiąca z kosztami przeprowadzonych rozmów),
- ubezpieczenia majątkowe płatne z góry za następny rok (np. ubezpieczenia majątkowe i komunikacyjne),
- koszty działalności marketingowej i promocyjnej,
- koszty analiz rynkowych,
- koszty wynagrodzeń i świadczeń socjalnych,
- koszty prac badawczych,
- koszty powołania i tworzenia jednostki,
- składki ubezpieczeń majątkowych,
- wydatki na udziały w targach,
- koszty przygotowania nowej produkcji,
- potrącone z góry koszty finansowe dotyczące przyszłych okresów,
- opłacone z góry prenumeraty,
- koszt domeny internetowej.
Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów dotyczą kosztów dla przyszłych okresów sprawozdawczych. Prezentacja czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów w bilansie jest dokonywana z podziałem rozliczeń na długo- i krótkoterminowe, w zależności, czy trwają dłużej niż 12 miesięcy, czy do 12 miesięcy od dnia bilansowego.
Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów występują w danych okresie, ale dotyczą przyszłych okresów, np. w momencie kiedy z góry za 12 miesięcy opłacono czynsz. W podanym przykładzie widać, że najpierw ponoszony jest wydatek, a dopiero później koszt.
2.3. Czym są BIERNE rozliczenia międzyokresowe kosztów?
Bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów są dokonywane w wysokości prawdopodobnych zobowiązań, przypadających na bieżący okres sprawozdawczy.
Przykładami biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów są m.in.:
- koszty planowanych remontów i prowadzonych napraw,
- przyszłe świadczenia dla pracowników, np. z tytułu niewykorzystanych urlopów, emerytalne,
- premie pracowników zależne od wypracowanego przez nich zysku na koniec danego okres,
- przewidywane koszty zużycia energii danego okresu,
- naprawy z tytułu rękojmi za sprzedane przez producentów wyroby długotrwałego użytku,
- kosztów napraw gwarancyjnych czy reklamacji, przyszłych świadczeń dla pracowników, np. emerytalnych, niewykorzystanych urlopów czy premii,
- koszty reklamacji,
- koszty napraw gwarancyjnych.
Charakterystyczną cechą biernych rozliczeń międzyokresowych jest ich występowanie w przyszłych okresach, choć dotyczą one bieżącego okresu. Przykładem może być rozpoczęcie przez kontrahenta świadczenia usług Jednostce, za co Jednostka otrzyma fakturę później. Oznacza to, że najpierw występuje koszt, a dopiero potem wydatek. Ze względu na swoją charakterystykę są to prawdopodobne koszty, wiarygodnie oszacowane, a nie jak w przypadki rozliczeń czynnych koszty rzeczywiste.
Bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów ujmuje się w bilansie jako pasywa.
2.4. Czym są rozliczenia międzyokresowe PRZYCHODÓW?
Informacje o rozliczeniach międzyokresowych przychodów można znaleźć w art. 41 Ustawy o rachunkowości.
Rozliczenia międzyokresowe przychodów obejmują przychody przyszłych okresów sprawozdawczych. Przychody te powstały w innym okresie, niż okres, którego dotyczą. Reasumując, jako przykłady rozliczeń międzyokresowych przychodów można więc uznać:
- otrzymane nieodpłatnie, w tym także w formie darowizny środki trwałe w budowie, środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne,
- nie rozliczoną różnicę wartości firmy, powstałej w wypadku gdy cena nabycia podmiotu gospodarczego lub zorganizowanej jego większości jest niższa od jej wartości rynkowej,
- równowartość otrzymanych lub należnych od kontrahentów środków z tytułu świadczeń, których wykonanie nastąpi w następnych okresach sprawozdawczych,
- środki pieniężne otrzymane na sfinansowanie nabycia lub wytworzenia środków trwałych w budowie oraz prac rozwojowych, jeżeli stosownie do innych ustaw nie zwiększają one kapitałów (funduszy) własnych,
- osiągane są wpływy z przedsprzedaży biletów miesięcznych,
- pobierane z góry opłaty za usługi mieszkaniowe,
- pobierane z góry opłaty za usługi hotelowe.
Należy pamiętać, że rozliczanie w czasie przychodów, które powstały w innym okresie, niż okres, którego dotyczą, dokonuje się w celu zaliczenia odpowiednich kwot przychodów do właściwych okresów sprawozdawczych, tzn. do takich, których one dotyczą.
Czynne rozliczenia międzyokresowe przychodów zaliczane są w bilansie do aktywów, a bierne do pasywów.
KONKLUZJE
Umiejętność właściwego rozpoznania i zakwalifikowania rozliczeń międzyokresowych jest nie lada wyzwaniem dla osób pracujących w księgowości.
Dla rozliczeń międzyokresowych kosztów kluczowe jest wyznaczenie odpowiedniego momentu poniesienia kosztu. Należy pamiętać, że dla czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów charakterystyczne jest poniesienie wydatku w pierwszej kolejności, a dopiero później kosztu. Innymi słowy, występują one w bieżącym okresie, a dotyczą późniejszych okresów. Są prezentowane jako aktywa w bilansie.
Natomiast dla biernych rozliczeń międzyokresowych najpierw występuje koszt, a dopiero później wydatek, czyli dotyczą bieżącego okresu, a występują w przyszłych okresach. Są one prezentowane jako pasywa w bilansie.
Rozliczenia międzyokresowe przychodów, podobnie jak koszty, również są uzależnione od czasu ich powstania. Do tego rodzaju przychodów zalicza się takie pozycje, które powstały w innym okresie, aniżeli okres, którego dotyczą. Podobnie jak rozliczenia międzyokresowe kosztów, dzielą się one na rozliczenia czynne i bierne.
Masz pytania dotyczące rachunkowości lub prawa podatkowego?
Potrzebujesz pomocy prawnej?
Wypełnij formularz kontaktowy
i skontaktuj się z nami
