Nowa definicja pierwszego zasiedlenia w ustawie o VAT od 1 września 2019 r.

Z dniem 1 września 2019 r. w ustawie o podatku od towarów i usług zmieniono definicję pierwszego zasiedlenia.

W nowym brzmieniu pierwsze zasiedlenie odnośnie nieruchomości następuje, gdy oddanie do użytkowania pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi lub rozpoczęcie użytkowania na potrzeby własne budynków, budowli lub ich części, po ich:

• wybudowaniu lub
• ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowe.

Wskazać należy, iż dotychczasowa definicja pierwszego zasiedlenia była przedmiotem wielu sporów pomiędzy podatnikami, a organami podatkowym. Fiskus dotychczas stał na stanowisku, iż pierwsze zasiedlenie musi nastąpić w ramach czynności podlegających opodatkowaniu VAT. Przykładowo – dostawa nieruchomości wybudowanej przez podatnika musiała być zawsze opodatkowana VAT,  ponieważ podatnik nigdy go nie wynąjał bądź nie wydzierżawił.

Z takim rozumieniem nie zgodził się m. in. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W wyroku z dnia 16 listopada 2017 r. w sprawie C-308/16 Kozuba Premium Selection Sp. z o.o. orzekł:

„Artykuł 12 ust. 1 i 2 oraz art. 135 ust. 1 lit. j) dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one przepisom krajowym, takim jak będące przedmiotem postępowania głównego, które uzależniają zwolnienie z podatku od wartości dodanej w związku z dostawą budynków od spełnienia warunku, zgodnie z którym pierwsze zasiedlenie tych budynków następuje w ramach czynności podlegającej opodatkowaniu. Wskazane przepisy tejże dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że nie sprzeciwiają się one, aby takie przepisy krajowe uzależniały owo zwolnienie od warunku, zgodnie z którym w wypadku „ulepszenia” istniejącego budynku poniesione wydatki nie mogą przekroczyć 30% początkowej wartości tego budynku, o ile rzeczone pojęcie „ulepszenia” jest interpretowane w taki sam sposób jak pojęcie „przebudowy” zawarte w art. 12 ust. 2 dyrektywy 2006/112, to znaczy tak, że odnośny budynek powinien być przedmiotem istotnych zmian przeprowadzonych w celu zmiany jego wykorzystania lub w celu znaczącej zmiany warunków jego zasiedlenia”.

W uzasadnieniu ustawy nowelizującej wskazano, iż odstąpienie od powiązania pojęcia „pierwszego zasiedlenia” z wykonywaniem czynności podlegających opodatkowaniu będzie skutkować w niektórych wypadkach wcześniejszym pierwszym zasiedleniem budynku, budowli lub ich części (np. w przypadku, gdy ich oddanie do użytkowania pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi nie następowało w wykonaniu czynności opodatkowanych, albo gdy właściciel po ich wybudowaniu lub ulepszeniu wykorzystywał je na własne potrzeby, a w konsekwencji wpłynie na stosowanie zwolnienia przedmiotowego, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 i 10a – wprowadzona zmiana wynika z konieczności zapewnienia zgodności wskazanego przepisu z dyrektywą interpretowaną w świetle wyroku C-308/16.

Co istotne, ustawa nie wprowadza zmian w art. 2 pkt 14 lit. b ustawy o VAT. Należy wskazać, że w wyroku w sprawie C-308/16, TSUE nie zakwestionował istniejącego w art. 2 pkt 14 lit. b ustawy o VAT warunku wiążącego istnienie ulepszenia z poniesieniem wydatków stanowiących 30% wartości początkowej.

Wskazać jednocześnie należy, iż z dniem 1 września 2019 r. w art. 43 ustawy o VAT uchylono ust. 7a o treści: Warunku, o którym mowa w ust. 1 pkt 10a lit. b, nie stosuje się, jeżeli budynki, budowle lub ich części w stanie ulepszonym były wykorzystywane przez podatnika do czynności opodatkowanych przez co najmniej 5 lat.

Uchylenie ust. 7a wynika z fakt, iż ustawodawca zmienił definicję pierwszego zasiedlenia. W sytuacji ulepszenia nieruchomości, pierwsze zasiedlenie nastąpi zawsze wcześniej (przed upływem 5 lat) na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT.