Umowy o dzieło w rejestrze Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

W polskim systemie ubezpieczeń społecznych umowy o dzieło jak dotąd nie stanowiły zarówno obowiązkowego, jak i dobrowolnego tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, dzięki czemu artyści oraz wytwórcy mogli otrzymywać wyższe dochody z prowadzonej działalności.

Wobec wybuchu pandemii SARS-CoV-19 i konieczności objęcia nie tylko pracowników, ale i osób świadczących usługi na podstawie umów cywilnoprawnych, pomocą finansową ze strony państwa, w ocenie prawodawcy zaistniała potrzeba poddania weryfikacji zawieranych w Polsce umów o dzieło, które dotychczas znajdowały się poza zasięgiem organów administracji publicznej. Na mocy art. 22 Tarczy antykryzysowej 1.0, wprowadzono do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 321) pkt 17 art. 36 w brzmieniu: „Płatnik składek lub osoba fizyczna zlecająca dzieło informuje Zakład o zawarciu każdej umowy o dzieło, jeżeli umowa taka zawarta zostanie z osobą, z którą nie pozostaje w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy nie wykonuje pracy na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy, w terminie 7 dni od dnia zawarcia tej umowy”.

Nowy przepis w art. 36 pkt 17 uSUS nie tylko nakłada nowy obowiązek na płatników składek oraz pozostałych zamawiających rejestrowania w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych zawieranych umów o dzieło, ale także przyznaje Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych możliwość poddawania ich weryfikacji. Przypomnieć należy, iż dotychczas Zakład Ubezpieczeń Społecznych posiadał uprawnienia do kwestionowania zawierania umów o pracę, a także umów zlecenia jako zawieranych dla pozoru, zaś teraz dodatkowo nabędzie możliwość – po przeprowadzeniu kontroli – kwestionowania zawierania umów o dzieło jako czynności zmierzających do uniknięcia uiszczania należności z tytułu ubezpieczeń społecznych. Ustalenie innego aniżeli umowa o dzieło stosunku cywilnego doprowadzi do tego, że płatnik będzie musiał zapłacić zaległe składki na ubezpieczenia społecznego wraz z odsetkami ustawowymi nawet do 5 lat wstecz.

Równolegle podkreślić trzeba, iż obecnie brak jest planów legislacyjnych zmierzających do objęcia ubezpieczeniami społecznymi umów o dzieło, co może ulec jednak zmianie po pozyskaniu w 2021 roku danych o skali zjawiska.

Na sam koniec warto również przypomnieć, które elementy umów cywilnoprawnych pozwalają na odróżnienie umowy o dzieło od pozostałych umów cywilnoprawnych:  „Stosunek prawny wynikający z umowy o dzieło nie ma charakteru zobowiązania trwałego (ciągłego), a stanowi wyłącznie zobowiązanie do świadczenia jednorazowego i to po obu stronach tego stosunku zobowiązaniowego. Dzieło jest wytworem, który w momencie zawierania umowy nie istnieje, jednak jest w niej z góry przewidziany i określony w sposób wskazujący na jego indywidualne cechy. Czynności stanowiące przedmiot umowy o świadczenie usług również prowadzą do wystąpienia określonych skutków, gdyż każda czynność człowieka rodzi następstwa i prowadzi do zmiany rzeczywistości, w której następuje. Tak więc wynikiem umowy o świadczenie usług jest również określony rezultat, tyle tylko że w tym przypadku nie stanowi on elementu istotnego tej więzi prawnej, jak ma to miejsce w umowie o dzieło”.

 Nowy obowiązek rejestrowy wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2021 roku. W dniu 20 listopada projekt rozporządzenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej, zgodnie z którym zgłaszanie umów o dzieło będzie następowało za pośrednictwem formularza RUD.

Jeżeli mają Państwa pytania lub wątpliwości dotyczące zawieranych umów cywilnoprawnych lub obowiązku zgłaszania umów do rejestru Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zapraszamy do kontaktu.