Obrót towarami o znaczeniu strategicznym

Nie zawsze jesteśmy świadomi faktu, że posługujemy się towarami podwójnego zastosowania („dual use products”), czyli takimi, które mają zastosowanie cywilne, ale potencjalnie mogą być wykorzystane do celów militarnych. Sytuacja taka ma miejsce, gdy towar będący przedmiotem transakcji stanowi tzw. towar o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa i dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.

Kontrola obrotu towarami o znaczeniu strategicznym jest rodzajem restrykcji nałożonej przez poszczególne państwa na fizyczny i niematerialny obrót określonymi towarami, technologią i oprogramowaniem, a także na świadczenie niektórych usług dotyczących towarów podlegających kontroli.

Do takich restrykcji należy m.in. konieczność uzyskania stosownego zezwolenia na wywóz tych towarów z kraju czy też obowiązek informowania odpowiednich organów państwowych o zamiarze przywozu tych towarów do kraju. Zostały one wprowadzone, aby realizować takie cele jak ochrona bezpieczeństwa wewnętrznego poszczególnych państw, zwalczenie terroryzmu oraz zapobieganie rozprzestrzeniania broni masowego rażenia. W konsekwencji państwo sprawując kontrolę nad towarami o znaczeniu strategicznym, wprowadziło regulacje ograniczające obrót takimi towarami.

Obrót towarami o znaczeniu strategicznym jest realizowany zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady (WE) nr 428/2009 z dnia 5 maja 2009 r. ustanawiającego wspólnotowy system kontroli wywozu, transferu, pośrednictwa i tranzytu w odniesieniu do produktów podwójnego zastosowania[1] oraz ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. o obrocie z zagranicą towarami technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa[2]. Podmioty dokonujące czynności, które podlegają kontroli są zobowiązane ich przestrzegać a naruszenie przepisów w tym zakresie wiążę się z ryzykiem nałożenia kar finansowych i sankcji karnych.

Zgłoszenie towaru o znaczeniu strategicznym o objęcie go procedurą celną może być dokonywane wyłącznie w urzędach celnych wymienionych w załączniku do rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie urzędów celnych[3], w których może być dokonywany eksport, import lub tranzyt towarów o znaczeniu strategicznym.

Warunkiem realizacji obrotu jest posiadanie lub możliwość korzystania z odpowiedniego zezwolenia. Rodzaje zezwoleń zostały ustanowione w przepisach prawa krajowego i unijnego i obejmują:

  1. zezwolenia indywidualne i zezwolenia globalne wydawane na wniosek zainteresowanego przedsiębiorcy przez krajowy organ kontroli obrotu – ministra właściwego do spraw gospodarki,
  2. krajowe zezwolenia generalne, wydawane w formie rozporządzenia ministra właściwego ds. gospodarki. Przedsiębiorca może korzystać z ww. zezwoleń jeśli spełnia warunki określone w takim rozporządzeniu,
  3. unijne zezwolenia generalne, wydawane w formie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady, jeśli spełnione są warunki określone w takim rozporządzeniu.

Zgodnie z regulacją prawna zawartą w art. 2 ust. 1 poprzez „produkty podwójnego zastosowania” należy rozumieć produkty, włącznie z oprogramowaniem i technologią, które mogą być stosowane zarówno w celach cywilnych, jak i wojskowych, oraz obejmują wszystkie towary, które mogą być użyte zarówno w zastosowaniach niewybuchowych, jak i w jakikolwiek sposób do wspomagania wytwarzania broni jądrowej lub innych urządzeń do wybuchu jądrowego.

Kontroli obrotu podlega uzbrojenie, ale również towary, które w powszechnym przekonaniu mają zastosowanie stricte cywilne, natomiast mogą być również stosowane do celów wojskowych (tzw. towary podwójnego zastosowania). I tak, np. lista towarów podwójnego zastosowania znajduje się w rozporządzeniach unijnych m.in. rozporządzeniu Rady Unii Europejskiej 1232/2011.

Przykładami towarów, które mogą podlegać kontroli są:

  • Urządzenia z funkcją szyfrowania danych – Niektóre urządzenia ze względu na swoje funkcje szyfrowania danych mogą m.in. podlegać kontroli w przywozie. W konsekwencji, w odniesieniu do tych urządzeń może powstać obowiązek zgłaszania zamiaru ich przywozu na terytorium Polski do Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Nie każdy jest tego świadomy, ale ww. wskazane funkcje szyfrowania danych mogą posiadać urządzenia z których często korzystamy, a więc karty sim, routery czy sprzęt telekonferencyjny.
  • Procesory – Oprócz ww. urządzeń kontroli w obrocie mogą podlegać inne urządzenia elektroniczne np. określone układy mikroprocesorowe, czy układy scalone. Kontrola polega m.in. na obowiązku uzyskania zezwolenia właściwych organów państwa na wywóz tych towarów poza terytorium Wspólnoty Europejskiej.
  • Kamery filmowe i aparaty fotograficzny – Specjalne zezwolenie na wywóz może być również wymagane w odniesieniu do niektórych zaawansowanych kamer i aparatów fotograficznych. W szczególności, kontrolowane są bardzo szybkie kamery, pozwalające na rejestracje obrazów z szybkościami kilkunastu tysięcy klatek na sekundę oraz aparaty fotograficzne z przeznaczeniem do zastosowania pod wodą na dużych głębokościach. Tej samej kontroli mogą podlegać także instalacje oświetleniowe z przeznaczeniem do zastosowania pod wodą.
  • Obrabiarki – Nie każdy zdaje sobie sprawę z tego, że obrabiarki też mogą podlegać kontroli w obrocie – kontrolowany jest ich wywóz poza terytorium Unii Europejskiej. Podobnie jak w przypadku procesorów, kamer telewizyjnych czy aparatów fotograficznych kontrola polega na obowiązku uzyskania zezwolenia właściwych organów na wywóz obrabiarek poza terytorium Unii Europejskiej. Kontrola dotyczy w szczególności, obrabiarek wyposażonych w urządzenia elektroniczne do „sterowania numerycznego.
  • Płyny i materiały smarne – Kolejnym przykładem towarów, które mają powszechne zastosowanie natomiast mogą podlegać kontroli w obrocie stanowią płyny i materiały smarne, w tym płyny hydrauliczne i chłodzące. Kontrola dotyczy płynów o określonych parametrach m.in. o określonej temperaturze zapłonu i krzepnięcia i ponownie polega na obowiązku uzyskania stosownego zezwolenia na wywóz tych towarów.

Kontroli w obrocie może podlegać szereg towarów, które nie są od razu kojarzone z zastosowaniem militarnym (np. pompy próżniowe, zawory, sprężarki i turbo rozprężarki, wiertarki do wiercenia głębokich otworów, proszki metali i stopy metali m.in. stopy niobu, stopy tytanu, aluminium, wymienniki ciepła, rury i uszczelki) warto dokonać analizy towarów, czy nie ma wśród nich takich, z którymi związane są ograniczenia w obrocie.

Wymienione powyżej towary i technologie mogą być produkowane przez podmioty z branży chemicznej, telekomunikacyjnej i zaawansowanych technologii, przemysłu maszynowego, wydobywczego oraz paliwowego.

[1] Dz. U. UE 2009 r. L134/1 z późn. zm.).
[2] Dz. U. 2013 r. poz. 194.
[3] Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 25 czerwca 2013 r. w sprawie urzędów celnych, w których może być dokonywany wywóz, przywóz i tranzyt towarów o znaczeniu strategicznym (tekst. jedn. Dz. U. 2015 r., poz. 136).

Masz pytania dotyczące rachunkowości lub prawa podatkowego?
Potrzebujesz pomocy prawnej?

Wypełnij formularz kontaktowy

i skontaktuj się z nami

    Jaka usługa Cię interesuje?
    Jak możemy się z tobą skontaktować?

    Powiązane wpisy

    Diament Forbesa 2024 dla GLC

    GLC z tytułem Diament Forbesa 2024 🙌🏻🎉 Trzeci już raz znaleźliśmy się w gronie laureatów Diamentów Forbesa, czyli firm rozwijających...

    Cześć wiosno, czyli tradycyjne śniadanie na pierwszy dzień wiosny!

    Po długich miesiącach zimowej szarugi nadeszła wreszcie pora na odświeżenie i nowe początki. 21 marca przywitaliśmy wiosnę zgodnie z tradycją:...

    Automatyzacja procesów księgowych

    Prowadzenie ksiąg rachunkowych na przestrzenni ostatnich lat przeżywa swojego rodzaju rewolucję. Księgowość to już nie tylko wyliczanie podatków, ale także...