Po długim okresie oczekiwania sejm w dniu 14 grudnia 2022 roku przyjął ustawę o fundacjach rodzinnych. Nowy akt prawny zapewniać ma korzystne reguły dziedziczenia majątku. Wzięto pod uwagę potrzeby postulowane przez środowisko biznesu, w tym między innymi ulgi podatkowe oraz złagodzenie sztywnych reguł zachowku. Nowe uregulowania prawne mają rozwiązać problemy związane z problemem sukcesją rodzinnych firm.
Według głównych założeń, fundacja rodzinna, która obecna jest już w zagranicznych porządkach prawnych, ma za zadanie ułatwić zarządzanie rodzinnym majątkiem i równocześnie zapewnić jego ochronę przed mnogością beneficjentów (w tym małoletnich) oraz niekorzystnymi skutkami procesów sukcesyjnych. Fundacja pozwoli na zachowanie całości majątku rodzinnego i uchronienie go na przyszłość, gdy przykładowo nie wszyscy członkowie rodziny będą zainteresowani dalszym prowadzeniem biznesu.
Odpowiedź na to pytanie sprecyzowana została w przepisach ustawy, która wskazuje, że fundatorem fundacji rodzinnej może zostać wyłącznie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Osoba ta musi przede wszystkim złożyć oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo w swoim testamencie. Ustawa osobę fundatora wiąże także z obowiązkiem wniesienia odpowiedniego wkładu. Fundację rodzinną mogą bowiem założyć osoby fizyczne, które wniosą do niej majątek o minimalnej wartości stu tysięcy złotych.
W tym zakresie ustawa rozgranicza możliwą liczbę fundatorów w zależności od tego, czy mamy do czynienia z fundacją ustanowioną w akcie założycielskim, czy też w testamencie. Fundacja rodzinna w pierwszym przypadku może być ustanowiona przez więcej niż jednego fundatora. Ponadto, jeżeli fundacja rodzinna ma więcej niż jednego fundatora, wykonują oni prawa i obowiązki fundatora wspólnie (statut może zastrzegać, jednakże w tym przypadku inne rozwiązania). Fundacja rodzinna ustanawiana w testamencie może mieć natomiast tylko jednego fundatora.
Co do obowiązków fundatora – jak wskazano wyżej, w przypadku wielości założycieli fundacji wykonują oni swoje obowiązki co do zasady wspólnie. Fundator nie może definitywnie zbyć swoich praw i obowiązków, ustawa przewiduje, jednakże w tym zakresie pewne udogodnienie, które rozwiąże wiele praktycznych problemów. Mianowicie, nie jest wykluczone powierzenie przez fundatora w statucie wykonywania swoich uprawnień przez kogoś innego, jednocześnie określając zakres tego powierzenia. Ponadto, fundator nie odpowiada za zobowiązania fundacji rodzinnej.
Proces utworzenia fundacji rodzinnej nie kończy się, jednakże dla fundatora na złożeniu oświadczenia o jej ustanowieniu. Oprócz bowiem dokumentu powołującego fundację rodzinną fundator musi ustalić także statut fundacji, w którym uregulowane zostaną najważniejsze kwestie dotyczące jej funkcjonowania. Warto zauważyć, że brak podjęcia czynności niezbędnych do rejestracji fundacji rodzinnej w organizacji bądź brak możliwości jej rejestracji będzie powodował jej rozwiązanie.