Jaką formę prowadzenia spółki wybrać?

Przedsiębiorcy decydujący się na założenie biznesu w Polsce mają szeroki wybór co do formy prawnej jego prowadzenia. Już na początkowych etapach warto dokładnie przemyśleć, jakie są nasze oczekiwania, w jaki sposób będziemy ten biznes finansować, w jakiej formie będziemy czerpać z niego zyski itd., aby wybrać najbardziej optymalny wariant i w przyszłości uniknąć kosztów związanych z ewentualnym przekształceniem.

Poniższy artykuł nie porusza tematów związanych z prowadzeniem „JDG” (jednoosobowej działalności gospodarczej). Skupia się natomiast na spółkach, wśród których wyróżnić możemy dwie podstawowe kategorie: spółki osobowe i spółki kapitałowe. Podstawową różnicą pomiędzy nimi jest fakt, iż spółki kapitałowe w odróżnieniu od osobowych posiadają osobowość prawną.

Poniżej znajdziecie Państwo wykaz poszczególnych rodzajów spółek wraz z informacją, na co zwrócić uwagę, decydując się na jej wybór oraz opisem różnic w kwestiach formalnych i podatkowych.

1. Spółka cywilna- najprostsza z omawianych spółek (jako jedyna nie zalicza się ani do spółek osobowych, ani kapitałowych). Polecana jest przedsiębiorcom, którzy oczekują możliwie dużej elastyczności i uproszczeń w założeniu oraz prowadzeniu biznesu. Spółka cywilna nie wymaga wpisu do KRS, wniesienia wkładu przez wspólników ani nawet prowadzenia pełnej księgowości (pod warunkiem, że nie przekroczono limitu 2 mln EUR przychodu w danym roku). Ta elastyczność widoczna jest również w wyborze formy opodatkowania podatkiem dochodowym (podatnikiem są wspólnicy, a nie sama spółka i to oni decydują, jak chcą rozliczać się z organami podatkowymi: zasady ogólne/ karta podatkowa/ ryczałt od przychodów ewidencjonowanych). Spółka ta zatem nie podlega podwójnemu opodatkowaniu. W relatywnie tani i wygodny sposób można wypłacać zyski. Minusem jest fakt, iż wspólnicy odpowiadają solidarnie za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem, w związku z czym już na etapie założenia biznesu warto znać potencjalne zagrożenia z tego tytułu. Na uwagę zasługuje tutaj słowo „solidarnie”- za błąd, niedopatrzenie itd. jednego wspólnika odpowiadają wszyscy.
2. Spółka partnerska- przeznaczona tylko i wyłącznie dla tzw. wolnych zawodów i podobnie jak spółka cywilna nie podlega wpisowi do KRS oraz nie wymaga prowadzenia pełnej księgowości. Nie posiada również osobowości prawnej. Każdy wspólnik jest osobnym przedsiębiorcą. Podobnie jak w spółce cywilnej wygląda również kwestia podatku dochodowego. Główna różnica polega na tym, iż wspólnicy nie ponoszą solidarnej odpowiedzialności za błędy jednego z nich oraz są zobowiązani do wniesienia wkładu. Odpowiedzialność osobista ogranicza się do tzw. błędu w sztuce.
3. Spółka jawna- podobnie jak 2 powyższe nie posiada osobowości prawnej oraz nie wymaga prowadzenia pełnej księgowości (do limitu 2 mln EUR, o którym mowa powyżej oraz przy założeniu, że wszyscy wspólnicy są osobami fizycznymi). Podobnie również wygląda kwestia podatków (przy spełnieniu kilku istotnych warunków). Jej założenie jest również stosunkowo proste i tanie, ale podlega wpisowi do KRS. Wymaga od wspólników wniesienia wkładów i w pierwszej kolejności za swoje zobowiązania do ich wysokości odpowiada spółka jako taka. Następnie, jeśli jej majątek zostaje wyczerpany, solidarną odpowiedzialność ponoszą wspólnicy. Można zatem powiedzieć, że spółka ta w pewnych wypadkach będzie mniej bezpieczna od partnerskiej, ale bardziej od cywilnej.
4. Spółka komandytowa- kolejna spółka osobowa, wymagająca wpisu do KRS. Wymaga ona posiadania kapitału zakładowego, ale jego minimalna wysokość nie jest dookreślona (podobnie jak w przypadku wkładów spółki partnerskiej i jawnej). W odróżnieniu od powyższych spółek konieczne jest prowadzenie w tym wypadku pełnej księgowości. Kwestie odpowiedzialności za zobowiązania spółki również znacznie odbiegają od opisanych powyżej i warto przyjrzeć się im bliżej. Otóż komandytariusz ponosi jedynie ograniczoną odpowiedzialność a komplementariusz odpowiada całym swoim majątkiem- stąd popularne rozwiązanie, w którym komplementariuszem sp. komandytowej jest inna spółka z o.o. Niestety podatkowo takie rozwiązanie nie jest optymalne ze względu na fakt, iż od 2021 r. spółka komandytowa stała się podatnikiem CIT i w związku z tym przy wypłacie zysku podatek dochodowy niejako pobierany jest po raz kolejny. Biorąc pod uwagę fakt, iż w przypadku komplementariusza istnieje możliwość skorzystania z tzw. mechanizmu odliczenia komplementariusza zmniejszające realne opodatkowanie, warto aby to komplementariusz posiadał jak największy udział w zysku. Można ponadto zdecydować się na tzw. estoński CIT.
5. Spółka komandytowo- akcyjna- spółka osobowa posiadająca cechy spółki komandytowej i akcyjnej. Od spółki komandytowej odróżnia ją fakt, iż rolę komandytariusza pełnią akcjonariusze, co oznacza, że komplementariusz (często spółka z o.o.) ponosi pełną odpowiedzialność. Spółka ta podlega ponadto nie tylko zapisom KSH, ale również innym przepisom regulującym działanie spółek akcyjnych. Jest też droższa w prowadzeniu- minimalna kwota kapitału zakładowego to 50 tys. zł a jej zamknięcie wymaga przeprowadzenia procesu likwidacji typowego dla spółek kapitałowych.
6. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością- pierwsza z omawianych tu spółek kapitałowych. W odróżnieniu od poprzednich posiada osobowość prawną. Minimalny kapitał zakładowy wynosi 5 tys. zł, wymaga rejestracji w KRS, prowadzenia pełnej księgowości oraz przygotowywania i publikowania sprawozdań finansowych. Odpowiedzialność ograniczona jest do wysokości wniesionego wkładu, co jest główną jej zaletą- tuż obok braku obowiązku opłacania składek ZUS oraz daniny solidarnościowej przez wspólników. Sp. z o.o. opodatkowane są podatkiem CIT w wysokości 9 lub 19 proc. od dochodu a każda wypłata zysku rodzi obowiązek zapłaty kolejnego podatku dochodowego w wysokości 19 proc. od dywidendy. Takie podwójne opodatkowanie to niewątpliwie duży minus. Z drugiej strony spółki te mogą korzystać z rozwiązań tzw. estońskiego CIT. Istnieją ponadto inne sposoby na wypłatę środków ze spółki przez właściciela, które mogą niejako „amortyzować” obciążenia publiczno-prawne (np. art. 176 KSH umożliwiający nieozusowaną wypłatę). Spośród wszystkich spółek kapitałowych sp. z o.o. jest niewątpliwie najprostszą, najbezpieczniejszą i najtańszą opcją.
7. Spółka akcyjna- kolejna spółka kapitałowa. Podobnie jak w przypadku spółki komandytowo-akcyjnej podlega ona i zapisom KSH, i innym przepisom regulującym spółki akcyjne. Rodzi to dodatkowe obowiązki formalne, łącznie z obligatoryjnym badaniem sprawozdania finansowego. Jest też najdroższą w prowadzeniu spółką- minimalna wartość kapitału zakładowego to 100 tys. zł. Odpowiedzialność za zobowiązania ciąży w tym przypadku na spółce jako takiej, która odpowiada za długi całym swoim majątkiem. Podatkowo zbliżona jest do spółki z o.o.
8. Prosta spółka akcyjna- najnowsza forma spółki kapitałowej uznawana za uproszczoną wersję spółki akcyjnej. Różnice między nimi to np.: możliwość powołania rady dyrektorów (w miejsce zarządu i rady nadzorczej w przypadku S.A.), brak obowiązku dot. kapitału zakładowego (jedynie minimalny kapitał akcyjny w wysokości 1 zł), prawo do rozwiązania spółki bez przeprowadzenia procesu likwidacji itp. Podatkowo PSA nie różni się zbytnio od spółki akcyjnej. W odróżnieniu natomiast od spółki z o.o. łatwiej wypłacać z niej pieniądze (np. poprzez ingerencję w wysokość kapitału akcyjnego). Jednocześnie nie ma tu zastosowania art. 176 KSH.

Podsumowując, nie ma prostej odpowiedzi na pytanie, jaka jest najlepsza forma prowadzenia działalności spółki. Istnieje zbyt dużo czynników, które przedsiębiorca musi wziąć pod uwagę: podatek dochodowy, ZUS, danina solidarnościowa, podatek od czynności cywilno-prawnych, ryzyko prowadzenia działalności a nawet zaufanie do pozostałych wspólników. Nawet kwestie czysto finansowe będą kształtować się zupełnie inaczej przy różnych założeniach. W 2024 r. wchodzi w życie ponadto tzw. podatek minimalny, który dodatkowo komplikuje wybór.

Aby maksymalnie zmniejszyć ryzyko konsekwencji podjęcia niewłaściwej decyzji dot. formy prowadzenia działalności gospodarczej, zachęcamy do kontaktu z doradcą GLC, który pomoże Państwu dokonać optymalnego wyboru.