Podatek VAT ze względu na swój międzynarodowy charakter posiada szereg mechanizmów nieznanych podatkom dochodowym. Jedną z nich jest możliwość zarejestrowania się na potrzeby VAT przez podmioty zagraniczne w Polsce w celu rozliczenia tego podatku.
Dzieje się tak w sytuacji, gdy zagraniczny podmiot, np. niemiecki organizuje z Polski sprzedaż towarów. Taki niemiecki podmiot nabywa od polskiego wykonawcy towary i w ramach swojej działalności prowadzonej w Niemczech sprzedaje te towary. Na terytorium UE, w tym częściowo w Polsce oraz poza UE. Towary takie nie są przewożone do niemieckiego magazynu zagranicznego podmiotu, lecz bezpośrednio z Polski są dostarczane do kraju siedziby odbiorcy.
Taka sytuacja nie jest wyjątkowa dla wspólnotowego obrotu gospodarczego. Jednakże wobec fundamentalnych zmian w dokumentowaniu transakcji na gruncie VAT w Polsce w związku z wprowadzeniem Krajowego Systemu e-Faktur rodzi ona ważne pytanie – czy taki zagraniczny podmiot będzie zobowiązany do wdrożenia systemu KSeF w Polsce?
Do ewentualnego rozpoznania obowiązku wystawiania faktury przy użyciu KSeF przez podatnika zagranicznego rozstrzygnięcia wymaga w pierwszej kolejności to, czy będzie on posiadać stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej (SMPDG) w Polsce.
Stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej to pojęcie zdefiniowane w przepisach unijnych oraz implementowane do polskiej ustawy o VAT. Zgodnie z art. 11 ust. 1 rozporządzenia 282/2011, za stałe miejsce prowadzenia działalności uznaje się miejsce inne niż siedziba działalności gospodarczej podatnika, które charakteryzuje się wystarczającą stałością oraz odpowiednią strukturą w zakresie zaplecza personalnego i technicznego, by umożliwić mu odbiór i wykorzystywanie usług świadczonych do własnych potrzeb tego stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. Dla uznania, że podatnik posiada w danym państwie stałe miejsce prowadzenia działalności, konieczne jest zorganizowanie w tym państwie zaplecza personalnego i technicznego, które umożliwia prowadzenie działalności gospodarczej w sposób stały i samodzielny. Nie jest przy tym wymagane, aby podatnik posiadał własne zasoby – wystarczające może być korzystanie z zasobów podmiotów trzecich, o ile podatnik ma nad nimi porównywalną kontrolę jak nad własnymi. Kluczowe znaczenie ma jednak realna możliwość korzystania z tych zasobów w sposób umożliwiający prowadzenie działalności gospodarczej, a nie jedynie wykonywanie czynności pomocniczych.
Wracając do przykładowego niemieckiego podatnika – jest on zarejestrowany w Polsce jako podatnik VAT czynny i nabywa towary od polskiego dostawcy, a następnie sprzedaje je zarówno na terenie UE, Polski, jak i poza UE, przy czym wysyłka następuje bezpośrednio z Polski do kraju odbiorcy. Przyjmujemy, że podatnik zagraniczny z Niemiec nie posiada własnych pracowników, nieruchomości, magazynów ani innej infrastruktury w Polsce. Wszelkie działania związane z zarządzaniem, zawieraniem umów, obsługą klientów i podejmowaniem decyzji biznesowych realizowane są z Niemiec.
Kluczowe elementy do oceny powstania stałego miejsca prowadzenia działalności to:
Na podstawie powyższych przesłanek można zatem stwierdzić, że podatnik niemiecki, który nie posiada w Polsce własnych pracowników, przedstawicieli, infrastruktury technicznej ani realnej kontroli nad zasobami podmiotów trzecich (np. magazynami, personelem logistycznym), przyjmując, że wszystkie decyzje biznesowe i zarządcze podejmowane są w Niemczech, nie będzie posiadać w Polsce stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej dla celów VAT.
Sam fakt rejestracji dla celów VAT oraz korzystania z usług polskich podmiotów (np. magazynowanie, logistyka) nie jest wystarczający do uznania, że podatnik niemiecki posiada w Polsce stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, o ile nie towarzyszy temu realna, stała i samodzielna struktura personalno-techniczna pod jego kontrolą. Takie stanowisko potwierdzają liczne interpretacje indywidulane prawa podatkowego, np. interpretacja Dyrektora KIS z dnia 17 grudnia 2021 r., nr sprawy 0114-KDIP1-2.4012.454.2021.2.RST.
W przypadku braku prowadzenia stałej działalności gospodarczej w Polsce przez przykładowego podatnika z Niemiec należy jednoznacznie stwierdzić, że nie będzie on zobowiązany do wdrożenia Krajowego Systemu e-Faktur w Polsce i wystawiania faktur ustrukturyzowanych przy jego użyciu. Wynika to z woli ustawodawcy, który w przepisie art. 106ga ust. 2 pkt 1) ustawy o VAT wchodzącego w życie 1 stycznia 2026 r. wprost wyłącza takich podatników z obowiązku implementowania KSeF. Podatnik ten może dobrowolnie korzystać z KSeF, ale nie jest do zobligowany (art. 106 ga ust. 4 ustawy o VAT). Analogicznie, nie jest zobowiązany do odbioru faktur przez KSeF – sposób odbioru faktur powinien być uzgodniony z kontrahentem.
Jeżeli jednak podatnik mający siedzibę w Niemczech będzie posiadał stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce, to wówczas zgodnie z regulacjami ustawy o VAT będzie obowiązany wystawiać faktury ustrukturyzowane przy użyciu Krajowego Systemu e-Faktur.
Jestem radcą prawnym i doradcą podatkowym. Moja praktyka skupia się na szeroko pojętym doradztwie prawnym i podatkowym. Wspieram Klientów Kancelarii zarówno w ramach bieżącej obsługi prawnej w zakresie prawa cywilnego, prawa gospodarczego, prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, a także prawa podatkowego (ze szczególnym uwzględnieniem podatków dochodowych, podatku VAT oraz podatków i opłat lokalnych oraz obowiązków związanych ze schematami podatkowymi MDR), jak też w projektach związanych m.in. z reorganizacją formy prowadzenia działalności gospodarczej, rozpoczynania nowego przedsięwzięcia gospodarczego. Posiadam doświadczenie procesowe zdobyte na salach rozpraw sądów powszechnych, sądów administracyjnych oraz przed organami administracji publicznej na terytorium całej RP. Najważniejszymi zasadami są dla mnie rzetelność, uczciwość, działanie zgodne z prawem i zasadami etyki zawodowej oraz dobrymi obyczajami. W swojej pracy kieruję się dobrem Klienta, starając się lojalnie doradzić i dobrać najbardziej optymalne czasowo i ekonomicznie rozwiązanie problemu w celu ochrony jego praw.
