Pierwsze wykroczenie gratis. Czy zwolnienie początkujących przedsiębiorców z odpowiedzialności karno-skarbowej ma swoje uzasadnienie?
Ostatnimi czasy głośno zrobiło się na temat postulatu jednej z kandydatek na urząd Prezydenta RP, by znieść karalność za wykroczenia gospodarcze przez pierwsze dwa lata prowadzenia działalności gospodarczej. Propozycja spotkała się z oporem niektórych osób i środowisk, które – poniekąd słusznie – wskazywały, że propozycja nakłania do przestępczości.
Temat, rozpalony do czerwoności w związku z trwającą kampanią wyborczą, nie po raz pierwszy jednak pojawił się na scenie politycznej.
Ograniczenie odpowiedzialności karno-skarbowej za wykroczenia skarbowe dla Młodych Przedsiębiorców było jednym z postulatów wyrażonych w Manifeście Młodych Przedsiębiorców. Dokument ten powstał jako podsumowanie projektu Młody Przedsiębiorca w nowoczesnym mieście, realizowanego przez Forum Młodych Regionalnej Izby Gospodarczej w Katowicach. Jego ambasadorami byli m.in. Kamil Durczok, redaktor TVN i Jacek Uroda, Prodziekan Wyższej Szkoły Biznesu w Dąbrowie Górniczej, którzy wraz z uczestnikami projektu 15 września 2014 r. przedstawili go w Sejmie i Kancelarii Prezydenta RP.
Czy w Manifeście Młodych Przedsiębiorców poparto zwolnienie określonych kategorii osób od odpowiedzialności karnej za popełnione wykroczenia skarbowe? Czy w ten sposób nakłaniano do przestępczości? Moim zdaniem, nie.
Mniejsza kara za wykroczenia popełnione z niewiedzy
Zgłaszane już od jakiegoś czasu postulaty nie zmierzają do wyłączenia młodych (lub początkujących) przedsiębiorców od odpowiedzialności karnej za popełnione wykroczenia skarbowe. Ich celem jest umożliwienie sądom zastosowania środków zmniejszonej reakcji prawnokarnej wymierzonej wobec wykroczeń skarbowych, u podstaw których leżał brak doświadczenia i wiedzy prowadzącego przedsiębiorstwo.
Obecnie Kodeks Karny Skarbowy pozostaje bezwzględny – jedyną karą za wykroczenie skarbowe jest grzywna określona kwotowo (art./ 47 § 1 KKS). Wymierzana jest co do zasady w wysokości od jednej dziesiątej do nawet dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia (art. 48 § 1 KKS). Ponieważ przepisy części ogólnej Kodeksu Wykroczeń nie mają zastosowania w odniesieniu do wykroczeń skarbowych, Kodeks Karny Skarbowy w katalogu kar nie zawiera sankcji innych niż wymierzone w portfel przedsiębiorcy. Z drugiej strony, ze względu na niemożność zastosowania w sprawach o wykroczenia skarbowe instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary oraz niechęć organów skarbowych do odstępowania od wymierzenia kary, początkujący przedsiębiorcy muszą liczyć się z odpowiedzialnością finansową za wykroczenie skarbowe popełnione nierzadko ze swojej niewiedzy. A to bywa bardzo dotkliwe dla budżetu startującej firmy.
Nagana zamiast grzywny
Dlatego postulowane jest wprowadzenie do KKS narzędzia, które umożliwiałoby sądom orzekanie w stosunku do młodych przedsiębiorców, którzy popełnili pierwsze wykroczenie skarbowe – kary nagany, na wzór obowiązującej obecnie w Kodeksie Wykroczeń. Naganę orzekałoby się w stosunku do młodego przedsiębiorcy, gdy ze względu na charakter i okoliczności czynu lub właściwości i warunki osobiste sprawcy należałoby przypuszczać, że zastosowanie tej kary jest wystarczające do wdrożenia go do poszanowania prawa i zasad współżycia społecznego.
Kara nagany byłaby orzekana przez samo zawarcie w wyroku rozstrzygnięcia o wymierzeniu obwinionemu nagany i nie podlegałaby żadnemu dalszemu wykonaniu. Młody Przedsiębiorca zostałby więc de facto ukarany, choć nie poniósłby z tego tytułu odpowiedzialności finansowej.
Brak kary finansowej to nie bezkarność
Czy takie rozwiązanie groziłoby wzrostem przestępczości skarbowej? W mojej ocenie nie.
Po pierwsze zauważmy, że zastosowanie nagany byłoby skierowane wyłącznie do wąskiej grupy podmiotów (rozpoczynających po raz pierwszy prowadzenie działalności gospodarczej) i czynów o mniejszej społecznej szkodliwości (wyłącznie do wykroczeń skarbowych). Po drugie – nie prowadziłoby do uwolnienia młodego przedsiębiorcy od odpowiedzialności w wąskim rozumieniu, ale do wymierzenia mu kary pozbawionej wymiaru finansowego.
Po trzecie – zastosowanie kary nagany nie byłoby obligatoryjne, a poddane weryfikacji sądu. Na podstawie przesłanek zbliżonych do odstąpienia od wymierzenia kary, decydowałyby on o zamianie kary finansowej na wylanie przysłowiowego kubła zimnej wody na głowę młodego przedsiębiorcy. Po czwarte wreszcie – wprowadzenie kary nagany nie wyłączałoby obowiązku zwrotu należności publicznoprawnych (podatków, ceł, etc.), jeżeli z wykroczenie byłoby związane uszczuplenie takiej należności.
Łagodniejsze prawo zachętą do przedsiębiorczości
Ratio legis wprowadzenia takiej zmiany jest chęć zainteresowania młodych osób rozpoczęciem działalności gospodarczej. Bardzo często unikają oni założenia własnego biznesu, obawiając się naruszenia z niewiedzy przepisów karno-skarbowych. Początkujących przedsiębiorców często nie stać na skorzystanie w pierwszych etapach działalności z pomocy specjalisty.
Stąd dobrym pomysłem wydaje się umożliwienie otrzymania przez przedsiębiorcę – na początku swojej drogi na rynku – żółtej kartki. Uświadomi mu ona bezprawność podjętych działań, nie zmuszając go jednocześnie do zamknięcia swojego biznesu z powodu wymierzonej mu kary.
Masz pytania dotyczące rachunkowości lub prawa podatkowego?
Potrzebujesz pomocy prawnej?
Wypełnij formularz kontaktowy
i skontaktuj się z nami
