Prawo do odliczenia podatku VAT od faktury wystawionej przez podmiot wykreślony z rejestru VAT

Odmowa prawa odliczenia VAT od zakupów jest niezgodna z dyrektywą VAT tylko z tego powodu, że sprzedawca nie widnieje w oficjalnym rejestrze aktywnych podatników VAT.

Praktyka organów podatkowych

Tendencja do walki z oszustwami podatkowymi w zakresie wyłudzeń VAT-u w ostatnim czasie przybrała na sile nie tylko w Polsce, lecz we wszystkich krajach UE. Do polskiej ustawy o VAT została wprowadzona m.in. możliwość wykreślenia z urzędu podatnika z rejestru VAT, bez konieczności zawiadamiania go o tym fakcie. Podstawą do takiego wykreślenia jest art. 96 ust. 9 i 9a ustawy o VAT. Zgodnie z tymi przepisami naczelnik urzędu skarbowego może to zrobić m.in. wtedy, gdy nie były składane deklaracje podatkowe przez okres 6 miesięcy (lub 2 kwartałów), a także w przypadku czasowego braku obrotów (składanie zerowych deklaracji przez okres 6 miesięcy lub 2 kwartałów).

Tym samym nasz partner biznesowy, który był jeszcze wczoraj podatnikiem VAT, może już nim nie być w dniu wystawienia faktury VAT, nawet o tym nie wiedząc. Organy podatkowe krajów europejskich przyjmują w takim przypadku, że ten podmiot nie ma prawa do wystawienia faktury, a jeśli wystawił fakturę, to nie daje ona kontrahentowi prawa do odliczenia podatku naliczonego.

Problem prawa do odliczenia podatku w rozstrzygnięciach TSUE

Trybunał Unii Europejskiej, prezentuje dość jednolite i korzystne dla podatników stanowisko w tym zakresie [1], co pozwala sądzić, iż w niedługim czasie ulegnie zmianie także podejście interpretacyjne niektórych krajowych organów i sądów. Interpretacje Polskich organów są już korzystne dla podatników i pozostają w duchu orzecznictwa TSUE [2], chociaż wcześniej prezentowany był odmienny pogląd [3].

Problem prawa do odliczenia podatku w takiej sytuacji powrócił do TSUE w związku z pytaniem prejudycjalnym wniesionym przez rumuński sąd w Klużu w sprawie Paper Consult [4]. Zgodnie ze stanem faktycznym sprawy zawisłej przed TSUE, rumuńska spółka Paper Consult kupiła usługi od firmy, która z powodu nieskładania deklaracji najpierw została uznana za nieaktywną, a potem wykreślona z rejestru podatników VAT. W swoich rejestrach zakupowych uwzględniła otrzymane od tej firmy faktury, uznając, że ma do tego prawo. Do transakcji faktycznie doszło i nie było żadnego podatkowego oszustwa.

Opinia rzecznika TSUE

1 czerwca 2017 r. opinię w tej sprawie wydał Rzecznik Generalny Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej – Paolo Mengozzi [5]. Wskazał, że przepisy Dyrektywy 2006/112 stoją na przeszkodzie przepisom państwa członkowskiego, które przewidują odmowę prawa do odliczenia VAT przez podatnika, który odprowadził VAT od transakcji zawartych z podmiotem uznanym za „nieaktywnego”, niezależnie od tego, że uznanie takiego podmiotu za nieaktywnego zostało opublikowane i jest łatwo dostępne dla wszystkich podatników w danym państwie członkowskim.
W jego opinii to, czy podatnik ma prawo do odliczenia zależy od spełnienia przesłanek materialnych wynikających z dyrektywy VAT, takich jak bycie podatnikiem czy wykorzystywanie towarów lub usług będących podstawą prawa do odliczenia na dalszym etapie obrotu na potrzeby własnych opodatkowanych transakcji.

Niespełnienie wymogów formalnych, w tym także brak statusu podatnika VAT czynnego, nie może prowadzić do braku prawa do odliczenia, które jego zdaniem powinno być wyjątkiem, a nie zasadą.

Paolo Mengozzi wskazał, że utrata prawa do odliczenia VAT przez podatnika może mieć miejsce w dwóch różnych przypadkach. Po pierwsze, gdyby fiskus nie mógł zweryfikować, czy do transakcji rzeczywiście doszło. Po drugie, gdyby rumuńska spółka wiedziała albo mogła wiedzieć, że chodzi o podatkowe oszustwo. Pierwsza przesłanka z pewnością nie została spełniona, bo rumuńscy urzędnicy mogą zweryfikować w trakcie kontroli, czy transakcja miała miejsce. Zdaniem rzecznika nie zaistniała również druga przesłanka. Co prawda Paper Consult powinna sprawdzić status swoich kontrahentów w oficjalnym rejestrze, ale ewentualne zaniedbania w tym zakresie nie mogą skutkować odmową prawa do odliczenia VAT. Byłoby to bowiem nałożenie na spółkę „niewzruszalnego domniemania udziału w oszustwie podatkowym”, nawet gdyby mogła ona udowodnić, że była to zwykła transakcja biznesowa.

Utrzymanie stanowiska TSUE – w oczekiwaniu na wyrok…

Opinie Rzecznika Generalnego TSUE nie są wiążące dla samego Trybunału, rzadko jednak zdarza się, aby sąd unijny orzekł w inny sposób niż zaproponowany przez rzecznika. Ostateczny wyrok zostanie wydany w terminie późniejszym – pozostaje więc czekać na to rozstrzygnięcie.

[1] M.in. wyrok w polskiej sprawie http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?qid=1510051724809&uri=CELEX:62009CA0438
[2] Np. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 7 lutego 2017 r. o sygn. 1061-IPTPP2.4512.551.2016.2.SM
[3] Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 17 września 2008 r. o sygn. IBPP2/443-571/08/BM
[4] http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?qid=1510052080454&uri=CELEX:62016CN0101
[5] http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/ALL/?uri=CELEX:62016CC0101

Masz pytania dotyczące rachunkowości lub prawa podatkowego?
Potrzebujesz pomocy prawnej?

Wypełnij formularz kontaktowy

i skontaktuj się z nami

    Jaka usługa Cię interesuje?
    Jak możemy się z tobą skontaktować?

    Powiązane wpisy

    Outsourcing księgowości – czym jest i na czym polega?

    Outsourcing, czyli zlecanie pewnych zadań lub funkcji firmom zewnętrznym, stał się jednym z kluczowych trendów w prowadzeniu biznesu. W ostatnich...

    Badanie sprawozdania finansowego 2023 – najczęściej zadawane pytania

    Kiedy jest najlepiej podpisać umowę z biegłym, kto podlega ustawowemu badaniu sprawozdania, dla kogo ważna jest opinia z badania, co...

    Jaki program do księgowości 2023? – ranking

    Właściwe prowadzenie księgowości to podstawa działania i pracy nad rozwojem każdej firmy. O ile jeszcze parę lat temu korzystanie z...